Grupo de personas de comunidades y Pueblos Indígenas de Guatemala reunidas después de una certificación y curso.

PA RUWI’ SOTZ’IL

Röj öj jun maya’ molojri’ïl rujikib’an runa’oj rik’in ri maya’ b’anob’al, nukanoj runuk’ik’ rub’eyal runimirsaxik ri achamaq’i’ tinamït je’, ri nuya’ rejqalem rujikib’axik tzij chuqa’ nuya’ rejqalem rub’anob’al, ruxe’el chuqa’ runa’oj.

Nqasamajij ri Utziläj K’aslemal, akuchi’ nuxïm ri utziläj pa molaj chuqa’ ri ch’uch’uläj uchuq’a’ rik’in ri ruwach’ulew rik’in ruya’ik rejqalem chuqa’ ruq’ij ri nib’an pa ruwi’ kich’ojib’al ri Achamaq’i’ tinamït je’.

Mujer indígena de Guatemala con ropa tradicional sosteniendo un bastón tradicional en la mano en una ceremonia.

QASAMAJ

Rusamajixik chuqa’ ruya’ik ruchuq’a’ ri Utziläj K’aslemal chupam ri kik’aslem ri achamaq’i’.

Grupo de personas indígenas mayas subiendo por un camino de tierra en el bosque, Guatemala.

QATZUB’AL

Nqajo’ yojok jun achamaq’ molojri’ïl akuchi’ netamäx ruwäch ruma rusamaj pa ruwi’ ruk’iyirisaxik pa junam, ke ri’ chuqa’ rutz’etik chuqa’ ruch’ojixik kich’ojib’al ri achamaq’i’

Mujeres indígenas de Guatemala con ropa tradicional trabajando en la tierra con azadones.

RAYIB’ÄL

Rusamajixik runimirisanem ri achamaq’i’ tinamït rik’in runuk’ik, rusamajixik chuqa’ rukolik rutikomal ulew rik’in rejqalem chuqa’ ruq’ij ri ch’ojib’al pa molaj, ri b’anob’al, ruxe’el chuqa’ ruch’ob’oj kajulew kichin ri Achamaq’i’ Tinamït.

Ruche’el Samaj

Nqasamajij ri Utziläj K’aslemal pa ruwi’ rokisaxik, rusamajixik chuqa’ rukolik rutikomal ulew rik’in rejqalem chuqa’ ruq’ij ri ch’ojib’al pa molaj, ri b’anob’al, ruxe’el chuqa’ ruch’ob’oj kajulew.
  • Derechos de los Pueblos Indígenas
    NAB’EY RUCHE’EL SAMAJ

    Kich’ojib’al ri Achamaq’i’ Tinamït

    Nqasamajij ri rejqalem, ruq’ij chuqa’ rusamajixik kich’ojib’al ri Achamaq’i’ Tinamït ri k’o pa Taqonem wuj xeb’an chupam ri qamaq’ chuqa’ ri xeb’an juk’an chik.

    Yeqato’ ri winaqi’ chuqa’ yeqachib’ilaj rik’in kitzub’al ri Achamaq’i’ tinamït pa rub’eyal ri:

    • Okinem pa runuk’ik’, rujikib’axik chuqa’ rusamajixik ri taqob’al richin ajjuk’an akuchi’ niya’öx rejqalem kich’ojib’al ri Achamaq’i’ Tinamït.
    • Rub’anik, ruk’utik chuqa’ runuk’ik ri taqonem tzij akuchi’ niya’öx rejqalem kich’ojib’al ri Achamaq’i’ Tinamït.
    • Rusamajixik pa ruwi’ ruchajixik rub’eyal ri samaj, nuk’samaj chupam rulewal ri Achamaq’i’

    RUNUK’ULEM CHUQA’ RUSOLIK

    Nqanük’ chuqa’ nqasöl rub’eyal ri k’exana’ojilal kik’in ri Achamaq’i’ Tinamït rik’in rejqalem pa ruwi’ kich’ojib’al pa rub’eyal ri:

    • Ruya’ik ruqij chuqa’ rusamajixik ri ch’ojib’al pa molaj, rusamajixik rutikomal ulew, rulewal, ojer rulewal tinamït, loq’oläj k’ojlib’al chuqa’ ri ojer taq na’oj.
    • Ch’ob’onïk richin nkiya’ q’ij chuwäch ri ruwäch rutzijol.
    • Nqaya’ ruq’ij rub’eyal kinuk’un ki’ ri winaqirem, taqonem, kaq’ib’alil, ch’ob’ na’oj chuqa’ pwaqil kichin ri Achamaq’i’ Tinamït.
  • Desarrollo Comunitario
    RUKA’N RUCHE’EL SAMAJ

    Ruk’iyirisaxik Tinamït

    Nqasamajij jalajöj solïk  richin junam ruk’iyirisaxik kik’in ri Achamaq’i’ Tinamït  rik’in ruk’u’x ri b’anob’al, rejqalem chuqa’ ruchob’oj kajulew. Rub’eyal qasamaj ke re:

    TO’ÏK CHUQA’ ACHIB’ILAJEM

    Nqaya’ to’ïk chuqa’ yeqachib’ilaj rik’in ruch’ob’oj kajaulew kichin ri Achamaq’i’ Tinamït.

    • Nqaya’ Ruchuq’a’rub’anikil nkinük’ ki’ pa ruwi’ rokisaxik, rusamajixik chuqa’ rukolik ri ruwäch tikomal chuqa’ b’anob’äl chupam ri ojer ulew kichin ri tinamït, ke ri chuqa’ nqasamajij kib’anikil ri Achamaq’i’.
    • Nqasamajij rusiloxik ri pwäq kik’in ri Achamaq’i’ rik’in jalajöj samaj akuchi’ niya’öx ruq’ij ruxe’el kib’anob’al, kina’oj chuqa’ ri samana’oj kichin ri Achamaqi’ Tinamït.

    RUNUK’IK CHUQA’ RUSAMAJIXIK

    Nqanük’ rucholajem samaj chuqa’ nqasamajij rub’eyal ri k’exana’ojil kik’in ri Achamq’i’ Tinamït akuchi’ ruk’u’x ja ri’ rejqalem, ri ch’ob’oj chuqa’ rusamajixik ri ch’ojib’al pa ruwi’ ri:

    • Rucholajem Samaj, nuk’samaj chuqa’ tz’aqatil samaj richin ruk’iyirisanem tinamït; rokisaxik ri b’anob’al pa ruw’’ ri palaqin pa tinamït, ri ruwäch tikomal, kaq’ib’äl, rujaloj ri meq’tewal, rusamajixik ri k’ayewal chuqa’ ri samaj pa komon chupam ri tinamït.
  • Participación Plena y Efectiva
    ROX RUCHE’EL SAMAJ

    Jeb’ël chuqa’ jun Tz’aqät apo’inem

    Nqasamajij ri apo’inem tinamït richin rutz’ukik rusolik richin ri Utziláj k’aslemal. Rucholajem ri qasamaj:

    TO’ÏK CHUQA’ ACHIB’ILAJEM

    Nqaya’ to’ïk chuqa’ yeqachib’ilaj ri rub’eyal je’ rik’in rub’eyalil pa ruwi’ kitzub’al ri Achamaq’i’ Tinamït richin:

    • Rub’anik chuqa’ ruk’utik ri samaj richin winaqirem, na’ojil, pwaqil, b’anob’äl chuqa’ rutikomal ulew.
    • Rutaluxik ri tzij k’exana’ojilal  chuqa’ kik’in jalajöj moloj pa jalajöj peraj rulewal ri tinamït ri nkik’waj rub’eyal samaj pa ruwi’ rusamajixik ri Achamaq’i’ Tinamït.
    • Rujikib’anxik samaj chuqa’ rujaloj ri b’ey pa chanpomal.
    • Rusik’ixik chupam rucholajem samaj kichin Achamaq’ï’ chupam ri ri amaq’ chuqa’ juk’an tinamital pa ruwi’ ri ch’ojib’al, rutikomal ulew, kaq’ib’äl, jalajöj k’aslemal, rujaloj meq’tewal chuqa’ ri chajin ulew.
    • Rutz’ukik ri utziläj b’eyalil, na’ojil chuqa’ pwaqil richin ri apo’inem pa rulewal amaq’ chuqa’ pa ch’aqa’ chik tinamital kichin ri Achamaq’i’ Tinamït.
    • Okinem chupam reb’eyal ri ch’ob’oj chuqa’ okinem richin ri Achamq’i’ Tinamït.
  • Investigación y Planificación
    RUKAJ RUCHE’EL SAMAJ

    Rukanoxik chuqa’ runuk’ik samaj

    Nqasamajij rub’eyal ri k’exana’ojil chupam rukanoxik chuqa’ runuk’ik risama rik’in kitzub’al ri Achamaq’i’ Tinamït. Rucholajem qasamaj:

    TO’ÏK CHUQA’ ACHIB’ILAJEM

    Nqaya’ to’ïk chuqa’ yeqachib’ilaj richin rukanoxik ri na’oj pa ruwi’ ri k’exana’ijilal chuqa’ richin jalajöj samaj rik’in kitzub’al ri Achamaqi’ Tinamït richin:

    • Rutz’ukik rub’ey ri k’exana’ojilal  richin rutz’etik chuqa’ rutojtob’exik winaqil, pwaqil, b’anob’äl, kaq’ib’äl, rutikomal ulew chuqa’ ri jalajöj k’aslemal.
    • Rub’anik jalajöj rub’eyalil, samajib’äl chuqa’ retal pa ruwi’ ri Achamaq’i’ Tinamït.
    • Rusamajixik jun tijonïk chuqa’ rujachik samaj pa ruwi’ winaqil, kaq’ib’äl, pwaqil, b’anob’äl, na’ojilal chuqa’ rutikomal ruwach’ulew.
    • Ruximik samaj richin nuk’samaj kichin to’onela’, tijoxela’ richin rujalwachinem na’oj.
    • Rub’anik kanonem pa ruwi’ retamab’alil na’oj chuqa’ pa ruwi’ retamab’alil na’ojb’anem, na’ojil, k’aslemanem chuqa’ etamab’äl kichin ri Achamaq’i’.

Ximöy Samaj